Trang chủ › Cẩm nang học tập › Cẩm nang kiến thức
Dạng phương trình quy về phương trình bậc hai sẽ biến những dạng phức tạp hơn như phương trình trùng phương, phương trình chứa căn thức, phương trình tích, hay chứa ẩn ở mẫu thành dạng bậc hai. Trong bài viết này, gia sư online Học là Giỏi sẽ khám phá từng loại phương trình bằng phương pháp quy về phương trình bậc hai nhé.
Mục lục [Ẩn]
Phương trình trùng phương thường có dạng (a≠0), và ta nhận thấy rằng biến số xuất hiện ở bậc 4 và bậc 2.
Để giải phương trình này, một mẹo thường dùng là đặt . Phương trình lúc này sẽ biến thành dạng bậc hai theo biến t:
(a≠0)
Khi giải xong ta chỉ cần thay ngược lại là xong. Với cách này, những phương trình trùng phương phức tạp dễ dàng được giải quyết.
Đây là dạng phương trình mà biến số xuất hiện trong mẫu, có thể gây khó khăn nếu không biết xử lý.
Phương pháp giải phương trình chứa ẩn ở mẫu
Để xử lý phương trình chứa ẩn trong mẫu, ta có thể thực hiện các bước như sau:
Bước 1: Xác định điều kiện xác định (ĐKXĐ) của phương trình, tức là tìm những giá trị của ẩn làm cho mẫu không bằng 0.
Bước 2: Khử mẫu bằng cách quy đồng mẫu ở cả hai vế của phương trình, từ đó loại bỏ được mẫu thức.
Bước 3: Giải phương trình sau khi đã khử mẫu để tìm ra các nghiệm của ẩn.
Bước 4: So sánh các nghiệm vừa tìm được với điều kiện xác định ở bước đầu để loại bỏ những nghiệm làm cho mẫu bằng 0 và đưa ra kết luận.
Việc tìm điều kiện xác định ngay từ đầu là cực kỳ quan trọng, vì ẩn xuất hiện trong mẫu chưa được đảm bảo khác 0. Đây là yêu cầu bắt buộc để phân thức có nghĩa, và quá trình này giúp loại bỏ các giá trị khiến mẫu thức bằng 0, đảm bảo phương trình tồn tại nghiệm đúng.
Ví dụ, phương trình có dạng:
Phương trình tích là phương trình mà các biểu thức chứa biến được nhân với nhau bằng 0, có dạng:
A(x).B(x) = 0
Trong đó A(x) và B(x) đều là đa thức ẩn x.
Trong toán học, nếu một tích bằng 0, thì ít nhất một trong hai nhân tử phải bằng 0. Do đó, để giải phương trình này, ta chỉ cần giải hai phương trình riêng biệt: A(x)=0 và B(x)=0. Cách này thường giúp một phương trình nâng cao thành hai phương trình bậc hai hoặc thấp hơn, và từ đó ta dễ dàng tìm ra nghiệm của nó.
Phương pháp giải phương trình dạng tích
Để giải một phương trình dạng tích, bạn có thể làm theo các bước sau:
Bước 1: Phân tích biểu thức ở vế trái thành các nhân tử sao cho vế phải bằng 0.
Bước 2: Lần lượt đặt từng nhân tử bằng 0 và giải từng phương trình để tìm nghiệm.
Ví dụ: Giải phương trình A(x)⋅B(x)=0 ⇔A(x)=0 hoặc B(x)=0
Phương trình chứa căn thức có lẽ là loại phương trình gây cản trở nhất đối với nhiều bạn, vì căn thức luôn tạo ra cảm giác khó khăn. Phương trình có dạng:
Phương pháp giải phương trình chứa căn thức
Khi giải phương trình có chứa căn thức, việc đầu tiên chúng ta phải làm là tìm điều kiện để căn thức có nghĩa. Điều này có nghĩa là chúng ta cần xác định khoảng giá trị của x sao cho f(x)≥0
Dưới đây là ba bước chính để giải loại phương trình này:
Bước 1: Xác định điều kiện của x để f(x)≥0 và g(x)≥0 (nếu có nhiều căn thức trong phương trình).
Bước 2: Bình phương cả hai vế để loại bỏ căn thức, rồi rút gọn phương trình.
Bước 3: Giải phương trình thu được để tìm x, sau đó kiểm tra các nghiệm có thỏa mãn điều kiện ban đầu hay không, rồi kết luận nghiệm cuối cùng.
Để nắm rõ kiến thức cơ bản trên thì phải luyện tập thường xuyên với các dạng bài tập. Dưới đây là các dạng cơ bản và nâng cao mà bạn có thể tham khảo.
Bài 1: Cho phương trình bậc hai (với x là ẩn số, m là tham số). Tìm giá trị của m để phương trình có hai nghiệm phân biệt thỏa mãn điều kiện .
Xét phương trình:
Ta có .
Tính :
Để phương trình có hai nghiệm phân biệt, ta cần:
Áp dụng định lý Viète, ta có:
Theo yêu cầu của đề bài, ta có:
Thay các giá trị từ định lý Viète vào, ta được:
Vậy khi m=−2, phương trình có hai nghiệm phân biệt và thỏa mãn điều kiện .
Bài 2: Tìm điều kiện của tham số m để phương trình có 3 nghiệm phân biệt
Xét phương trình:
Phương trình này tương đương với:
Do đó:
Để phương trình có 3 nghiệm phân biệt, thì phương trình (1) phải có 2 nghiệm phân biệt khác 1.
Xét phương trình (1):
Tính Δ:
Để phương trình (1) có 2 nghiệm phân biệt, ta cần:
Đồng thời, để 2 nghiệm của phương trình này khác 1, ta có điều kiện:
Kết hợp hai điều kiện, ta có:
Vậy khi và , phương trình sẽ có 3 nghiệm phân biệt.
Bài 3: Cho phương trình bậc hai:
(với m là tham số). Tìm giá trị của m để phương trình có hai nghiệm phân biệt trái dấu và có hai nghiệm phân biệt cùng dấu.
Xét phương trình bậc hai:
Ta có: .
Tính :
Để phương trình có hai nghiệm phân biệt, ta cần:
Để hai nghiệm của phương trình có dấu trái ngược, tích hai nghiệm phải âm:
Để phương trình có hai nghiệm cùng dấu, ta cần tích của hai nghiệm dương:
Kết hợp các điều kiện:
Khi −2<m<2, phương trình có hai nghiệm phân biệt trái dấu.
Khi m>2 hoặc , phương trình có hai nghiệm phân biệt cùng dấu.
Khi đã hiểu rõ cách nhận diện và áp dụng phương trình quy về phương trình bậc hai, bạn sẽ thấy rằng những phương trình có thể giải quyết nhanh chóng và dễ dàng. Trung tâm gia sư online Học là Giỏi hy vọng rằng qua những kiến thức này, bạn đã nắm bắt hơn về lý thuyết và sẵn sàng đối mặt với các bài toán nâng cao hơn trong tương lai.
Đăng ký học thử ngay hôm nay
Để con học sớm - Ôn sâu và nhận ưu đãi học phí!
Bài viết xem nhiều
Khám phá các cách tính cạnh huyền tam giác vuông
Thứ ba, 24/9/2024Bí kíp chinh phục các hằng đẳng thức mở rộng
Thứ tư, 14/8/2024Tổng hợp đầy đủ về công thức lượng giác
Thứ tư, 29/5/2024Thể thơ bảy chữ: Từ truyền thống đến hiện đại
Thứ tư, 29/5/2024Thể thơ song thất lục bát trong văn chương Việt Nam
Thứ ba, 28/5/2024Khóa học liên quan
Khóa Luyện thi chuyển cấp 9 vào 10 môn Toán
›
Đánh giá năng lực miễn phí - Toán lớp 11
›
Khóa học tốt trên lớp - Toán lớp 11
›
Khóa luyện thi cấp tốc - Toán lớp 11
›
Khóa Tổng ôn hè - Toán lớp 11
›
Đăng ký học thử ngay hôm nay
Để con học sớm - Ôn sâu và nhận ưu đãi học phí!
Bài viết liên quan
Thứ tư, 21/5/2025 08:39 AM
Đáp án và đề thi môn toán vào 10 tỉnh Bạc Liêu 2025
Bạn đang tìm đáp án và đề thi môn Toán vào 10 tỉnh Bạc Liêu năm 2025-2026 để tham khảo và đối chiếu? Học là Giỏi sẽ cung cấp đầy đủ thông tin chi tiết giúp bạn nắm bắt cấu trúc đề và đáp án nhanh, chính xác nhất nhé.
Thứ sáu, 16/5/2025 09:20 AM
Tổng hợp đề ôn tập hè lớp 5 lên 6 môn toán có chọn lọc
Đối với các bạn học sinh chuẩn bị lên lớp 6, việc ôn tập hè lớp 5 lên 6 môn toán giúp nhớ lại chương trình học cũ, tự tin bước vào cấp học quan trọng tiếp theo. Hôm nay gia sư online Học là Giỏi cung cấp kho đề ôn luyện đa dạng để hỗ trợ các em củng cố kiến thức vững chắc trong quá trình học tập nhé.
Thứ tư, 7/5/2025 08:59 AM
Kinh nghiệm chọn gia sư toán lớp 11 tại Hà Nội phù hợp nhất
Nhiều học sinh luôn gặp khó khăn với chương trình toán nâng cao và thiếu các phương pháp học hiệu quả khi vào lớp 11. Vì vậy, việc tìm gia sư toán lớp 11 tại Hà Nội trở thành giải pháp tối ưu giúp học sinh nắm chắc kiến thức và cải thiện thành tích học tập. Gia sư online Học là Giỏi sẽ giúp bạn hiểu cách lựa chọn gia sư toán lớp 11 tại Hà Nội sao cho phù hợp nhất.
Thứ tư, 7/5/2025 07:52 AM
Tại sao cần tìm gia sư toán lớp 10 tại Hà Nội?
Lựa chọn gia sư toán lớp 10 tại Hà Nội giúp con kịp thời tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình học, đồng thời tạo tiền đề vững chắc để con tự tin trước những thử thách học tập. Trong bài viết dưới đây, Gia sư online Học là Giỏi sẽ chỉ cho các bậc phụ huynh cách tìm gia sư toán lớp 10 tại Hà Nội sao cho phù hợp nhất nhé.
Thứ hai, 5/5/2025 10:27 AM
Làm thế nào để chọn gia sư toán lớp 7 tại Hà Nội?
Với học sinh lớp 7, toán học là nền tảng của các môn học liên quan đến tính toán và cũng là bước đệm cho những kỳ thi quan trọng sau này. Gia sư online Học là Giỏi sẽ chia sẻ cách chọn gia sư toán lớp 7 tại Hà Nội trong bài viết dưới đây nhé.
Thứ hai, 28/4/2025 06:51 AM
Bí quyết cách học giỏi toán mọi học sinh cần biết
Toán học luôn là một môn học quan trọng trong chương trình giáo dục và cả trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng nắm vững được các kiến thức và kỹ năng cần thiết để học giỏi môn toán. Hãy cùng gia sư online Học là Giỏi cung cấp những cách học giỏi toán đơn giản, giúp bạn tự tin và thành công trong việc học tập.