Tác giả Tố Hữu và thi phẩm để đời Việt Bắc

Giới thiệu về tác giả Tố Hữu

Tác giả Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành, nhà thơ sinh năm 1920 và mất năm 2002 tại Hà Nội. Quê gốc của ông ở làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Xuất thân trong gia đình nhà Nho có truyền thống yêu thích thơ ca, Tố Hữu đã thừa kế tình yêu tha thiết với văn học dân gian từ cha mẹ. Cha Tố Hữu dạy ông làm thơ cổ, mẹ ông thì thuộc nhiều ca dao dân ca xứ Huế. Vì vậy, tâm hồn thơ Tố Hữu đã gắn liền với đất nước Việt Nam ngay từ thuở nhỏ, mang đậm tính nhạc phong phú và sở hữu ngôn từ dung dị. Quê hương ông cũng góp phần hình thành nên hồn thơ giàu chất trữ tình lẫn tính dân tộc.

Năm mười ba tuổi, Tố Hữu vào trường Quốc học Huế, ngôi trường trung học phổ thông nổi tiếng, lâu đời tại thành phố Huế. Đây chính là nơi ông được tiếp xúc trực tiếp với tư tưởng Karl Marx, Vladimir Ilyich Lenin và nhiều hệ tư tưởng vô sản khác. Cùng với sự vận động của các đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam lúc bấy giờ, Tố Hữu sớm giác ngộ và theo đuổi cách mạng ở tuổi thiếu niên. Năm mười bảy, nhà thơ tham gia phong trào đấu tranh và trở thành lãnh đạo chủ chốt tại Đoàn thanh niên dân chủ Huế.

Năm mười tám, Tố Hữu được kết nạp vào Đảng và bắt đầu hành trình bôn ba khi bị giam cầm tại hàng loạt nhà tù. Vượt ngục thành công vào năm 22 tuổi, thi hào đã liên lạc với Đảng và tiếp tục hoạt động bí mật tại tỉnh Thanh Hoá.

Sau Cách mạng tháng Tám, ông nắm giữ nhiều chức vụ trọng yếu trong bộ máy Đảng và nhà nước. Suốt cuộc đời mình, Tố Hữu dành tình yêu sâu đậm cho quê hương, đất nước, điều này được thể hiện rõ qua những sáng tác của ông.

Khác với các nhà văn, nhà thơ chủ trương văn học vị nghệ thuật, Tố Hữu lại theo triết lý văn học vị nhân sinh. Ông cho rằng cuộc đời là nền tảng để sáng tác văn chương còn văn chương tái hiện cuộc đời bằng nét mực trung thực, chân thành.

Bên cạnh đó, thi hào cho rằng cuộc sống đầy màu sắc nên nghệ thuật cũng phong phú, đồng nghĩa với việc người nghệ sĩ cần phải sáng tạo liên tục. Quan điểm này khá giống với tư tưởng Nam Cao, một nhà văn hiện thực tiêu biểu ở thế kỷ XX.

Với Tố Hữu, thơ ca không chỉ là công cụ để truyền tải cảm xúc, ý tưởng mà còn là tri âm, tri kỷ quý giá. Vì lẽ đó, từng trang thơ, từng con chữ của ông bình dị, nhẹ nhàng mà thấm đượm tình cảm sâu sắc.

Giữa thời kỳ kháng chiến, Tố Hữu được mệnh danh là “lá cờ đầu” của nền văn học cách mạng Việt Nam. Chặng đường theo đuổi sự nghiệp thi ca của ông gắn bó mật thiết, phản ánh chân thật những giai đoạn cách mạng dân tộc.

Thơ Tố Hữu đậm chất trữ tình – chính trị, hướng “cái ta” chung với “cái tôi”, thiên về khuynh hướng sử thi và đậm đà tính dân tộc. Ba tập thơ Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng nằm trong nhóm tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ, trải dài từ năm 1937 đến 1961.

Sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu

Những chặng đường thơ Tố Hữu gắn bó chặt chẽ với những chặng đường cách mạng của bản thân nhà thơ, với những giai đoạn phát triển của cách mạng Việt Nam: điều này được thể hiện rõ rệt qua 7 tập thơ trong cuộc đời sáng tác của Tố Hữu.

Tập thơ Từ ấy (1937 - 1946): đánh dấu chặng đường đầu 10 năm thơ Tố Hữu, cũng là 10 năm hoạt động cách mạng từ giác ngộ, thử thách đến trưởng thành của người thanh niên cách mạng, gắn với 10 năm nhiều biến cố của lịch sử dân tộc.

Tập thơ Việt Bắc (1946 – 1954): đánh dấu chặng đường hoạt động sôi nổi của Tố Hữu và phản ánh cuộc đấu tranh gian lao, hùng tráng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của toàn quân, toàn dân ta. Tập thơ kết tinh những tình cảm lớn mà bao trùm là tình yêu nước, khắc họa hình tượng quần chúng kháng chiến với một nghệ thuật giàu tính dân tộc và cảm hứng sử thi – trữ tình.

Tập thơ Gió lộng (1955 - 1961): bộc lộ niềm tự hào của con người làm chủ đất nước, thể hiện niềm tin vào tương lai với khuynh hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn đậm nét. Tập thơ tiếp tục bám sát cuộc đời nhà thơ và chặng đường lịch sử của dân tộc với việc ca ngợi cuộc sống mới trên miền Bắc xã hội chủ nghĩa, bày tỏ nỗi nhớ thương quê hương miền Nam, căm giận bè lũ bán nước và cướp nước, ngợi ca những con người kiên trung, hướng về ngày thống nhất.

Tập thơ Ra trận (1962 - 1971): là khúc anh hùng ca về miền Nam trong kháng chiến, là khúc ca ra trận, là mệnh lệnh tấn công với khí thế quyết liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Tập thơ Máu và hoa (1972 - 1977): ghi lại chặng đường cách mạng gian khổ và hi sinh, khẳng định niềm tin vào sức mạnh của nhân dân, niềm vui niềm tự hào khi đất nước hoàn toàn giải phóng. Thơ Tố Hữu thời chống Mỹ đậm tính chính luận và cảm hứng sử thi.

Tập thơ Một tiếng đờn (1992) và Ta với ta (1999): bày tỏ những chiêm nghiệm, suy tư về cuộc sống, hướng tới những quy luật phổ quát và những giá trị bền vững.

Sơ đồ tư duy về tác giả Tố Hữu

Tác giả Tố Hữu và bài thơ Việt Bắc

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ lẫy lừng, miền Bắc được giải phóng và một trang sử mới của dân tộc đã mở ra. Vào tháng mười, các cơ quan Trung ương của Đảng và Chính phủ tiến hành rời chiến khu Việt Bắc để trở về thủ đô Hà Nội.

Việt Bắc là nơi Tố Hữu sinh sống và làm việc xuyên suốt thời kỳ kháng chiến. Trong không khí hân hoan lẫn với tâm trạng nghẹn ngào khi chia tay chiến khu, ông đã sáng tác bài thơ Việt Bắc. 

Tác phẩm Việt Bắc bao gồm hai phần, phần một tái hiện những kỷ niệm vui, buồn của cách mạng. Phần hai nói lên sự gắn bó giữa miền ngược, miền xuôi, gợi viễn cảnh tươi sáng và ca ngợi công ơn của Bác Hồ, của Đảng đối với đồng bào Việt Nam.

Nhan đề Việt Bắc ngắn gọn mà đầy ý nghĩa, đây là địa danh ở miền Bắc Việt Nam, là chiến khu chủ chốt trong thời kỳ chống Pháp. Tên thi phẩm gợi nhắc những sự kiện trong cuộc chiến gian khổ, thể hiện niềm tự hào về vẻ đẹp quê hương. 

Không chỉ vậy, hai chữ “Việt Bắc” còn gắn liền với chiến công oanh liệt được tạo nên từ sự đồng lòng của Đảng, cán bộ và nhân dân Việt Nam. Tình cảm mà Tố Hữu gửi gắm cho đồng bào cũng nằm trọn vẹn trong nhan đề này. Chẳng thế mà khi tự bạch về tác phẩm của mình, nhà thơ Tố Hữu cho biết: “Cảnh vật và tinh thần Việt Bắc đã nhập vào hồn tôi, máu thịt tôi, Việt Bắc ở trong tôi” (Nhà văn nói về tác phẩm). 

Có thể nói, Việt Bắc là khúc tình ca và là “khúc hùng ca của cách mạng”, là “nguồn tình cảm thiết tha của con người Việt Nam trong kháng chiến”, là “sự cảm nhận của nhà thơ về nhân dân và dân tộc, với vẻ đẹp bình dị và sâu xa, với sức mạnh bền bỉ, tiềm tàng”.

Để tìm hiểu thêm về bài thơ Việt Bắc, hãy tham khảo bài viết: Giới thiệu bài văn mẫu phân tích Việt Bắc của Tố Hữu cực hay

Kết luận

Như vậy, Học là Giỏi đã chia sẻ tới các bạn bài viết Tác giả Tố Hữu: “Việt Bắc ở trong tôi”. Có thể nhận thấy rằng, trên thi đàn Việt, đã có nhiều tác giả lấy lòng yêu nước làm chủ đề để sáng tác thơ. Thế nhưng, thi phẩm Việt Bắc vẫn nổi bật giữa “rừng thơ” nhờ tài năng và tình cảm dồi dào của tác giả Tố Hữu - hồn thơ người đàn ông được mệnh danh là “lá cờ đầu cách mạng”.