Phân tích truyện ngắn Lặng Lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long

Dàn ý phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa

Mở bài

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Thành Long: Là nhà văn chuyên viết truyện ngắn và bút ký, các tác phẩm của ông thường xoay quanh cuộc sống lao động giản dị nhưng giàu ý nghĩa của người dân trong thời kỳ xây dựng đất nước.

- Giới thiệu truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa": Được viết trong bối cảnh miền Bắc đang xây dựng chủ nghĩa xã hội, truyện khắc họa hình ảnh những con người lao động thầm lặng, giàu lòng yêu nước và tinh thần cống hiến.

Thân bài

a. Nội dung truyện:

- Tác phẩm ca ngợi những con người lao động, gửi gắm nhiều triết lý nhân sinh sâu sắc.

- Bức tranh thiên nhiên Sa Pa tươi đẹp:

+ Miêu tả cảnh sắc thiên nhiên dưới ánh nắng rực rỡ, chói chang làm bừng sáng cả núi rừng.

+ Sự hài hòa của màu sắc: Cây thông bạc màu trước ánh nắng, điểm xuyết giữa rừng xanh là sắc hoa cà của cây tử kinh.

+ Hình ảnh nhân hóa của mây và nắng, tạo cảm giác thiên nhiên như một bức tranh sinh động. ⇒ Vẻ đẹp thiên nhiên Sa Pa thơ mộng, hữu tình nhưng cũng đầy sức sống.

- Hệ thống nhân vật mang ý nghĩa biểu tượng:

+ Nhân vật anh thanh niên:

Công việc: Làm nghiên cứu khí tượng thủy văn trên đỉnh núi cao, công việc đòi hỏi tính kiên trì và sự cống hiến.

Cuộc sống: Dù sống một mình nhưng anh biết tổ chức cuộc sống ngăn nắp, trồng hoa thể hiện tâm hồn lãng mạn.

Phẩm chất: Yêu nghề, trách nhiệm, khiêm tốn, sống có lý tưởng cao đẹp.

Quan điểm về cuộc sống: Xem công việc là lẽ sống, đề cao sự cống hiến cho đất nước.

Mở rộng: Liên hệ lời dạy của Bác Hồ về trách nhiệm của thanh niên đối với Tổ quốc. ⇒ Anh thanh niên là hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ hết mình vì đất nước.

+ Nhân vật cô gái:

Trẻ trung, hồn nhiên, mang trong mình nhiều ước mơ, hoài bão.

Dù còn nhiều bỡ ngỡ nhưng cô có tinh thần học hỏi và khát khao hiểu thêm về cuộc sống.

Biểu hiện tình cảm nhẹ nhàng dành cho anh thanh niên, tạo nên một nét chấm phá lãng mạn cho câu chuyện. ⇒ Đại diện cho những người trẻ giàu nhiệt huyết, luôn sẵn sàng cống hiến và học hỏi.

+ Nhân vật bác họa sĩ:

Đam mê nghệ thuật, trân trọng vẻ đẹp của cuộc sống và con người lao động.

Nhìn thấy được vẻ đẹp thầm lặng của anh thanh niên và muốn khắc họa lại hình ảnh ấy.

Giàu kinh nghiệm sống, gần gũi, chân thành và luôn tìm kiếm giá trị chân thực trong nghệ thuật. ⇒ Biểu tượng cho những người từng trải, giàu cảm xúc, luôn trân trọng vẻ đẹp giản dị của cuộc sống.

+ Những nhân vật gián tiếp qua lời kể:

Nhà nghiên cứu sét: Cống hiến hơn 11 năm chỉ để theo dõi sấm sét, không màng đến đời sống cá nhân.

Ông kỹ sư vườn rau: Kiên trì nghiên cứu để cải tiến giống cây trồng, nâng cao sản lượng nông nghiệp. ⇒ Họ đại diện cho những con người làm việc âm thầm nhưng vô cùng quan trọng trong công cuộc xây dựng đất nước.

b. Nghệ thuật xây dựng truyện:

- Tình huống truyện tự nhiên, hợp lý, giản dị mà ý nghĩa.

- Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên chân thực, giàu chất thơ.

- Cách xây dựng nhân vật độc đáo:

+ Nhân vật không có tên cụ thể để khái quát hình tượng chung.

+ Đặc điểm nhân vật thể hiện qua lời kể, suy nghĩ và hành động.

+ Độc thoại nội tâm chứa triết lý nhân sinh, tạo sự sâu sắc nhưng không giáo điều.

- Giọng kể nhẹ nhàng, khách quan, mạch truyện rõ ràng, cuốn hút.

Kết bài

- Khẳng định giá trị của tác phẩm: Vừa có tính tự sự vừa mang màu sắc trữ tình.

- Ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên và con người lao động ở Sa Pa, đề cao tinh thần cống hiến của thế hệ trẻ.

- Khơi gợi trong lòng người đọc niềm trân trọng và yêu quý những con người lao động thầm lặng, những "người hùng" không tên góp phần xây dựng đất nước.

Các bài phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa

Dưới đây là 1 số mẫu bài viết phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa bạn có thể tham khảo:

Bài mẫu 1 phân tích bài Lặng lẽ Sa Pa

Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa được Nguyễn Thành Long sáng tác vào năm 1970, trong bối cảnh miền Bắc đang tập trung xây dựng chủ nghĩa xã hội, đóng vai trò là hậu phương vững chắc cho miền Nam. Trong một chuyến đi thực tế dài ngày tại Lào Cai, khi trực tiếp chứng kiến cuộc sống lao động và chiến đấu của con người nơi đây, tác giả đã viết nên tác phẩm này. Câu chuyện không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của những con người lao động thầm lặng mà còn khẳng định ý nghĩa to lớn của những công việc giản dị nhưng đầy trách nhiệm đối với sự phát triển của đất nước.

Lặng lẽ Sa Pa được xây dựng trên một tình huống truyện đơn giản: cuộc gặp gỡ ngắn ngủi giữa ba nhân vật—một họa sĩ già, một nữ kỹ sư trẻ và anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn. Chính qua tình huống ấy, những phẩm chất đáng trân trọng của các nhân vật dần được bộc lộ, để lại ấn tượng sâu sắc về những con người tận tụy, cống hiến hết mình vì sự nghiệp chung.

Mở đầu tác phẩm là bức tranh thiên nhiên Sa Pa thơ mộng và trữ tình, nơi những rặng đào nở rộ, những đàn bò lang đeo chuông thong dong gặm cỏ trên những thung lũng trải dài hai bên đường. Khung cảnh ấy hiện lên với vẻ đẹp thiên nhiên, khiến con người không khỏi ngỡ ngàng trước sự huyền ảo của miền đất này. Những hàng thông xanh vươn cao, rung rinh trong nắng như những ngón tay bạc, cây tử quang đón ánh nắng vàng rực rỡ, để rồi mặt trời tinh nghịch xua những đám mây cuộn tròn lại, lăn trên những tán lá còn vương hơi sương sớm. Sự kết hợp giữa sắc xanh tràn đầy sức sống và làn mây khói bảng lảng đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên đầy chất thơ, chất trữ tình cho tác phẩm. Không chỉ có cảnh sắc rộng lớn của núi rừng, ngay cả không gian nhỏ bé quanh ngôi nhà của anh thanh niên cũng mang đến một vẻ đẹp riêng đầy bất ngờ. Vườn hoa trước nhà anh rực rỡ với những bông hoa dơn, hoa thược dược khoe sắc, những cánh bướm, đàn ong chập chờn bay lượn, tạo nên một khung cảnh sinh động, đầy sức sống. Thiên nhiên nơi đây vừa hoang sơ hùng vĩ, vừa tràn ngập hơi thở lãng mạn, góp phần làm nổi bật không gian thơ mộng của tác phẩm.

Giữa bức tranh thiên nhiên ấy, anh thanh niên hiện lên với những phẩm chất cao đẹp, giản dị nhưng đáng trân trọng. Anh làm việc trên đỉnh Yên Sơn quanh năm chìm trong sương mù, thực hiện nhiệm vụ đo gió, đo mưa, tính toán sự chuyển động của mây, dự báo thời tiết mỗi ngày để phục vụ cho sản xuất và chiến đấu. Công việc ấy tuy âm thầm, lặng lẽ nhưng lại mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với đất nước. Bằng sự tận tụy và tinh thần trách nhiệm, anh đã trở thành biểu tượng cho những con người lao động thầm lặng, cống hiến hết mình mà không màng danh lợi.

Anh thanh niên trước hết là một người tràn đầy tình yêu đối với cuộc sống. Tình yêu ấy thể hiện qua sự gắn bó và quan tâm chân thành anh dành cho những người xung quanh. Những ngày đầu lên nhận công tác, do cảm thấy cô đơn và khao khát được trò chuyện, anh đã cố tình đẩy một khúc gỗ chắn ngang đường để xe dừng lại. Hành động tưởng như nghịch ngợm ấy lại bộc lộ rõ nỗi nhớ con người, niềm mong mỏi được giao tiếp, sẻ chia với người khác. Những cử chỉ nhỏ như tặng củ tam thất cho bác lái xe, biếu giỏ trứng hay tặng hoa cho những người lần đầu gặp gỡ càng cho thấy một tấm lòng ấm áp, biết quan tâm và san sẻ với mọi người. Anh thanh niên vừa giàu lòng nhân hậu vừa luôn sống cởi mở, chan hòa, khiến những ai gặp gỡ đều cảm nhận được sự chân thành từ anh. Dù sống một mình trên đỉnh Yên Sơn, giữa thiên nhiên heo hút, anh vẫn luôn giữ cho mình tinh thần lạc quan, yêu đời. Để xua đi nỗi cô đơn, anh trồng hoa trước nhà, chăm sóc vườn cây, nuôi gà… Những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy lại giúp anh tạo dựng một cuộc sống không hề nhàm chán mà đầy sức sống. Sự ngăn nắp, gọn gàng trong căn nhà của anh khiến bác họa sĩ già phải ngỡ ngàng và cảm phục. Không chỉ vậy, anh còn không ngừng trau dồi kiến thức bằng cách đọc sách mỗi ngày, coi sách như một người bạn đồng hành, giúp anh mở rộng hiểu biết và làm giàu đời sống tinh thần. Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn về vật chất, nhưng anh luôn biết cách vượt lên hoàn cảnh, chủ động tạo cho mình một cuộc sống phong phú và ý nghĩa.

Phẩm chất cao đẹp của anh thanh niên còn được thể hiện qua tinh thần trách nhiệm, lòng say mê và lý tưởng sống cao đẹp. Dù còn trẻ, anh không ngại khó khăn, chẳng hề sợ cô đơn mà sẵn sàng nhận nhiệm vụ công tác trên đỉnh Yên Sơn, nơi quanh năm mây mù bao phủ. Chỉ khi có tình yêu thực sự với công việc, anh mới có thể vượt qua những thử thách khắc nghiệt ấy để kiên trì gắn bó với nghề. Anh không coi công việc như một nghĩa vụ đơn thuần mà xem đó là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mình. Quan niệm “ta với công việc là đôi” của anh cho thấy sự gắn kết bền chặt giữa anh và nhiệm vụ mà mình đảm nhận. Hạnh phúc của anh không đến từ những điều to lớn mà giản dị và thiết thực: niềm vui khi dự báo thời tiết chính xác giúp người nông dân sản xuất thuận lợi, hay sự tự hào khi góp phần giúp không quân bắn hạ máy bay địch. Sự tận tâm của anh còn thể hiện ở những lúc phải “đi ốp” vào giữa đêm khuya, bất chấp mưa gió rét buốt, anh vẫn kiên trì thực hiện công việc đo gió, đo mưa, tính mây một cách chính xác. Chính tinh thần trách nhiệm ấy đã giúp anh hoàn thành tốt nhiệm vụ, trở thành tấm gương tiêu biểu của lòng yêu nghề. Anh còn là người trung thực, khiêm tốn, luôn nhìn nhận những đóng góp của bản thân một cách giản dị, không tự đề cao mình. Anh không thấy cô đơn bởi anh biết xung quanh mình còn có rất nhiều người cũng đang ngày đêm miệt mài cống hiến, như ông kỹ sư vườn rau hay người cán bộ lập bản đồ sét. Họ đều là những con người tận tụy, lặng lẽ làm việc vì sự phát triển của đất nước. Anh thanh niên chính là hình ảnh tiêu biểu cho lớp người lao động mới, những con người âm thầm nhưng kiên trì, bền bỉ, hết lòng cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Anh đã góp phần khẳng định vẻ đẹp của những công việc thầm lặng nhưng vô cùng ý nghĩa trong cuộc sống.

Bên cạnh nhân vật anh thanh niên, không thể không nhắc đến hình ảnh ông họa sĩ già, một người dày dặn kinh nghiệm sống, luôn mang trong mình tình yêu sâu sắc với nghệ thuật. Dù tuổi đã cao, sắp nghỉ hưu, nhưng ông vẫn không ngừng tìm kiếm cảm hứng sáng tạo, khát khao khám phá những vẻ đẹp giản dị nhưng ý nghĩa của cuộc sống. Với tâm hồn nhạy cảm, ông nhanh chóng nhận ra vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa và của những con người đang ngày đêm lặng lẽ cống hiến cho đất nước. Ở ông hội tụ những phẩm chất đáng quý của một người nghệ sĩ chân chính: đam mê, tận tâm và có cái nhìn sâu sắc về cuộc đời. Nhân vật cô kỹ sư trẻ cũng góp phần làm nổi bật vẻ đẹp của anh thanh niên, đồng thời là đại diện cho hình mẫu con người mới giàu lý tưởng. Cô không ngần ngại từ bỏ một tình yêu nhạt nhẽo, rời xa gia đình để tự nguyện đến vùng cao công tác, cống hiến tuổi trẻ cho đất nước. Ở cô hội tụ nhiệt huyết, lòng quyết tâm và bản lĩnh kiên cường, sẵn sàng vượt qua khó khăn để thực hiện lý tưởng của mình. Bên cạnh đó, không thể không nhắc đến những nhân vật khác như ông kỹ sư vườn rau hay cán bộ bản đồ sét, những con người lặng lẽ nhưng kiên trì, bền bỉ đóng góp công sức vào công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Tác phẩm được kể theo ngôi thứ ba, giúp câu chuyện trở nên khách quan và chân thực. Cách trần thuật kết hợp giữa tự sự, miêu tả và bình luận khiến cho tác phẩm giàu chiều sâu, vừa mang tính chân thực, vừa chứa đựng những suy tư sâu sắc. Đặc biệt, “Lặng lẽ Sa Pa” thấm đẫm chất trữ tình với giọng văn nhẹ nhàng, trong sáng, giản dị nhưng giàu sức gợi.

Có thể nói, “Lặng lẽ Sa Pa” là một truyện ngắn giàu chất thơ, góp phần tôn vinh vẻ đẹp của những con người lao động thầm lặng trong thời kỳ đất nước xây dựng cuộc sống mới. Qua hình tượng anh thanh niên và những nhân vật khác, tác phẩm đã khẳng định giá trị cao đẹp của sự hy sinh, cống hiến âm thầm nhưng đầy ý nghĩa, qua đó ngợi ca những con người đang ngày đêm góp sức cho sự phát triển của Tổ quốc.

Bài mẫu 2 phân tích tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa

"Lặng lẽ Sa Pa" là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Thành Long. Tác phẩm được ra đời trong chuyến đi thực tế của tác giả tại Lào Cai, nơi ông có dịp tiếp xúc trực tiếp với cuộc sống của những con người đang ngày đêm miệt mài lao động, cống hiến thầm lặng cho đất nước. Với lối kể chuyện nhẹ nhàng, giàu cảm xúc cùng giọng văn trong trẻo, ấm áp, tác phẩm mang đậm chất trữ tình, hòa quyện giữa vẻ đẹp thiên nhiên Sa Pa và vẻ đẹp của con người nơi đây. Qua đó, nhà văn đã gửi gắm thông điệp về ý nghĩa của lao động và sự hy sinh thầm lặng, góp phần tôn vinh những con người đã và đang cống hiến hết mình cho đất nước.

Chất trữ tình trong tác phẩm trước hết được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên đậm chất thơ, đầy mộng mơ và lãng mạn. Khi nhắc đến Sa Pa, nhiều người thường nghĩ đến một vùng đất lạnh lẽo, mưa phùn dai dẳng cùng cái rét thấm vào da thịt. Thế nhưng, dưới ngòi bút của Nguyễn Thành Long, Sa Pa lại hiện lên với một vẻ đẹp rất khác: trữ tình, thơ mộng và chan hòa ánh nắng. Những rặng đào khoe sắc, những chú bò với chiếc chuông nhỏ lững thững gặm cỏ giữa thung lũng hai bên đường đã tạo nên một khung cảnh thanh bình, nên thơ. Đặc biệt, thiên nhiên nơi đây được tác giả miêu tả bằng những nét vẽ tinh tế, đầy chất hội họa:
"Nắng bây giờ bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bạc, dưới cái nhìn bao che của những cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên các vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luôn cả vào gầm xe."

Bằng điểm nhìn từ trên cao hạ thấp dần, người họa sĩ trong truyện như đã nắm bắt trọn vẹn cái thần, cái hồn của thiên nhiên Sa Pa. Không gian tràn ngập ánh nắng vàng óng, khiến cảnh vật trở nên ấm áp, rực rỡ như được phủ lên một lớp mật ong ngọt ngào. Xen lẫn trong khung cảnh ấy là những cụm mây lững lờ trôi, tạo nên một không gian vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng. Chính trong không gian đầy chất trữ tình ấy, cuộc gặp gỡ giữa các nhân vật đã diễn ra, mở ra những câu chuyện sâu lắng về con người và cuộc sống nơi đây.

Chất trữ tình của tác phẩm đã toát lên từ khung cảnh thiên nhiên thơ mộng, lãng mạn từ đó thấm đượm trong cuộc sống và tâm hồn của anh thanh niên, người được bác lái xe gọi là “kẻ cô độc nhất thế gian”. Anh thanh niên quê ở Lào Cai, ở độ tuổi hai mươi bảy, cái tuổi đầy hoài bão và khát khao được khám phá, nhưng anh lại chọn một cuộc sống rất khác: làm công tác khí tượng thủy văn một mình trên đỉnh Yên Sơn hoang vu. Sự cô đơn của anh không chỉ là việc sống một mình giữa núi rừng, mà còn là sự thiếu vắng những cuộc trò chuyện, những phút giây sẻ chia với con người. Có lẽ chính vì thế, trong những ngày đầu mới lên đây, anh đã từng lấy khúc gỗ chắn ngang đường chỉ để được gặp gỡ và trò chuyện với bác lái xe. Và chính cuộc gặp gỡ ấy đã mở ra những cơ duyên để anh quen biết với ông họa sĩ già và cô kỹ sư trẻ. Thế nhưng, điều đáng trân trọng ở anh là sự thích nghi với hoàn cảnh và cách anh nhìn nhận về sự cô đơn. Anh không buồn bã hay bi quan mà luôn tìm thấy niềm vui trong công việc. Với anh, “ta với công việc là đôi”, vậy nên anh không cảm thấy lẻ loi giữa núi rừng hoang vắng. Cuộc sống của anh thầm lặng nhưng giàu ý nghĩa, và chính điều đó đã làm nên chất thơ, chất trữ tình trong tâm hồn anh, một con người yêu nghề, yêu đời, gắn bó với công việc bằng tất cả nhiệt huyết và trách nhiệm.

Dưới góc nhìn của người họa sĩ , cuộc sống của anh thanh niên hiện lên vừa giản dị, mộc mạc, vừa đậm chất thơ. Anh sống trong một ngôi nhà ba gian nhỏ, gọn gàng và ngăn nắp. Bàn ghế được sắp xếp ngay ngắn, sạch sẽ, bên cạnh đó là những công cụ làm việc quen thuộc: biểu đồ khí tượng, máy bộ đàm, sổ sách thống kê. Một góc nhỏ trong căn phòng là chiếc giường đơn và giá sách, nơi lưu giữ những tri thức anh vẫn miệt mài trau dồi mỗi ngày. Dù sống một mình giữa đỉnh Yên Sơn quanh năm sương phủ, anh vẫn giữ cho không gian sống của mình ngăn nắp, trật tự. Công việc của anh đòi hỏi tính kỷ luật cao, vậy nên dù giờ ốp có rơi vào lúc nửa đêm rét buốt, anh vẫn thức dậy để hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Nhưng cuộc sống của anh có kỷ luật và trách nhiệm, còn chứa đựng những nét đẹp rất riêng của một tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống. Để xua đi sự đơn điệu và làm phong phú thêm đời sống tinh thần, anh nuôi gà, trồng hoa, và chăm chút cho giá sách đồ sộ của mình, phần lớn là nhờ sự giúp đỡ của bác lái xe. Chính niềm đam mê tri thức và sự chăm chút cho không gian sống đã giúp anh tìm thấy niềm vui giữa núi rừng vắng vẻ. Không chỉ vậy, nơi anh ở còn rực rỡ sắc màu bởi khu vườn đầy hoa trước hiên nhà. Những khóm hoa dơn, hoa thược dược khoe sắc trong nắng sớm, khiến cả không gian trở nên tươi sáng và tràn đầy sức sống. Chính khu vườn rực rỡ ấy đã khiến cô kỹ sư trẻ xúc động, vô thức nhận lấy bó hoa mà anh trao tặng. Khoảnh khắc ấy vừa tự nhiên, vừa đẹp một cách lặng lẽ, góp phần vun đắp thêm niềm tin cho cô vào quyết định của mình, rời xa mối tình nhạt nhẽo để cống hiến tuổi trẻ cho đất nước. Quả thật, dưới con mắt của người nghệ sĩ, mọi thứ dường như trở nên nên thơ hơn, trữ tình hơn, và cuộc gặp gỡ giữa những con người xa lạ ấy cũng trở thành một điểm nhấn đầy xúc động trong tác phẩm.

Chất trữ tình trong tác phẩm thấm đượm qua chính tính cách và tâm hồn của anh thanh niên. Anh là một con người chu đáo, luôn quan tâm đến những người xung quanh bằng những cử chỉ chân thành, giản dị nhưng đầy ấm áp. Đó là củ tam thất gửi tặng vợ bác lái xe để bồi bổ sức khỏe, là giỏ trứng dành cho hai cha con họa sĩ trên đường đi, hay bó hoa tươi thắm trao cho cô kỹ sư, tiếp thêm cho cô niềm tin và động lực vào lựa chọn của mình. Anh thanh niên còn là một người có trách nhiệm cao với công việc. Dù mưa rét thấu da, dù đêm khuya giá buốt, anh vẫn kiên trì thực hiện các ca ốp, gửi số liệu đều đặn về trung tâm, hoàn thành nhiệm vụ được giao một cách xuất sắc. Đối với anh, niềm hạnh phúc thật giản dị mà cũng đầy ý nghĩa, đó là khi dự báo chính xác một đám mây khô, giúp bộ đội ta tiêu diệt kẻ địch. Anh cũng là một con người khiêm tốn, luôn đề cao những người lao động thầm lặng khác. Khi thấy bác họa sĩ định vẽ chân dung mình, anh lập tức xua tay, giới thiệu những người mà anh cho là xứng đáng hơn: những người kỹ sư, những cán bộ miệt mài cống hiến cho đất nước. Chính những phẩm chất cao đẹp ấy đã làm cho hình ảnh anh thanh niên trở nên đầy chất thơ và trữ tình trong lòng độc giả.

Tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” là một bản hòa ca trữ tình, thấm đượm tình người, từ bức tranh thiên nhiên đến những con người lao động giản dị mà cao quý. Bằng ngòi bút tinh tế, giàu cảm xúc, Nguyễn Thành Long đã mở ra một góc nhìn mới về Sa Pa, có sương mù và lạnh giá nhưng tràn đầy sức sống, tràn đầy những con người thầm lặng cống hiến. Qua hình ảnh anh thanh niên, tác giả đã khắc họa thành công một thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ xây dựng đất nước: sống có lý tưởng, có trách nhiệm, sẵn sàng hy sinh tuổi xuân để góp phần dựng xây quê hương, tổ quốc.

Bài mẫu 3 phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa

Nguyễn Thành Long là một nhà văn trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, được biết đến với những sáng tác giàu chất trữ tình và đậm hơi thở cuộc sống. Ông là cây bút chuyên viết truyện ngắn và ký, đặc biệt ghi dấu ấn trong nền văn học Việt Nam những năm 60-70 của thế kỷ XX. Truyện ngắn của Nguyễn Thành Long không mang vẻ gân guốc, kịch tính mà thường nhẹ nhàng, dung dị, pha lẫn yếu tố ký sự, tạo nên một vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng đặc trưng. "Lặng lẽ Sa Pa" là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy. Bằng ngòi bút tinh tế, giàu cảm xúc, Nguyễn Thành Long đã mở ra trước mắt người đọc một bức tranh thiên nhiên Sapa nên thơ, đồng thời tôn vinh những con người lao động bình dị, thầm lặng nhưng giàu lý tưởng và cống hiến hết mình cho đất nước. 

Khi đọc nhan đề truyện Lặng lẽ Sa Pa, người ta dễ nghĩ rằng tác giả sẽ tập trung khắc họa một bức tranh thiên nhiên yên bình, mơ mộng, hay giới thiệu về một vùng đất nghỉ dưỡng nổi tiếng. Thế nhưng, ẩn sau vẻ đẹp trữ tình của núi rừng mây phủ ấy lại là nhịp sống sôi động của những con người lao động trẻ tuổi, tràn đầy nhiệt huyết và trách nhiệm. Họ đang ngày đêm âm thầm cống hiến trí tuệ, sức lực để góp phần xây dựng quê hương, đất nước thêm giàu đẹp. Những con người ấy có lối sống đẹp và mang trong mình những ước mơ, hoài bão và lý tưởng cao cả. Họ là những người có bản lĩnh, giàu nghị lực, đồng thời sở hữu trí tuệ và niềm đam mê với nghề nghiệp mà họ theo đuổi. Tiêu biểu trong số đó là nhân vật anh thanh niên, người làm công tác khí tượng thủy văn kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2.600m. Anh chính là đại diện cho thế hệ trẻ thời kỳ xây dựng đất nước, sẵn sàng hy sinh những niềm vui cá nhân để tận tâm với công việc, lặng lẽ nhưng vững vàng đóng góp cho sự phát triển chung của dân tộc.

Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa được xây dựng trên một tình huống truyện độc đáo: cuộc gặp gỡ tình cờ giữa những hành khách trên chuyến xe và anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn ở Sa Pa. Chính tình huống này đã tạo nên sự phát triển tự nhiên cho câu chuyện, đồng thời giúp các nhân vật hiện lên một cách chân thực thông qua cái nhìn, cảm nhận và đánh giá của những nhân vật khác. Nhờ đó, tác giả làm nổi bật chủ đề tác phẩm, ca ngợi những con người lao động bình dị nhưng đáng trân trọng, những người đã âm thầm cống hiến cho đất nước.

Nổi bật trong tác phẩm là hình tượng anh thanh niên. Mặc dù là nhân vật trung tâm nhưng anh không xuất hiện ngay từ đầu mà được giới thiệu gián tiếp qua lời kể của bác lái xe với ông họa sĩ và cô kỹ sư trong một khoảnh khắc dừng chân bên đường. Cách dẫn dắt này đã thể hiện sự khéo léo của Nguyễn Thành Long, giúp nhân vật hiện lên một cách khách quan, chân thực qua góc nhìn của người khác. Cuộc gặp gỡ ngắn ngủi giữa anh thanh niên với ông họa sĩ và cô kỹ sư tuy không kéo dài nhưng vẫn đủ để khắc họa rõ nét hoàn cảnh sống, tinh thần làm việc, những phẩm chất cao đẹp cùng sự cống hiến lặng lẽ của anh đối với quê hương, đất nước. Như nhà văn từng chia sẻ: “Nghĩ cho cùng, Lặng lẽ Sa Pa là một chân dung…”, một chân dung đẹp về con người, về tinh thần và lý tưởng sống cao cả. Đó chính là hình ảnh người thanh niên hai mươi bảy tuổi, ngày ngày miệt mài với công việc khí tượng trên đỉnh Yên Sơn cao 2.600 mét giữa vùng núi non hùng vĩ của Sa Pa.

Dưới góc nhìn của bác lái xe, anh thanh niên được nhắc đến bằng một cách gọi rất đặc biệt: “người cô độc nhất thế gian”. Thực tế, cách gọi này hoàn toàn phù hợp với hoàn cảnh sống của anh, khi mà suốt ngày tháng quanh năm, bốn bề chỉ có núi rừng, mây trời và cỏ cây Sa Pa làm bạn. Sự đơn độc ấy đôi khi khiến anh cảm thấy khát khao được trò chuyện, đến mức từng phải hạ cây chắn đường chỉ để nhìn thấy con người, để được nghe tiếng người nói, vì “thèm người quá”. Công việc của anh gắn liền với thiên nhiên khắc nghiệt: “Đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, tham gia vào việc báo trước thời tiết hằng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”. Công việc ấy đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và tinh thần trách nhiệm cao. Dù giữa đêm khuya, dù mưa tuyết phủ trắng hay gió rét cắt da, anh vẫn phải dậy đúng giờ “ốp” để thực hiện nhiệm vụ. Nhất là trong những ngày thời tiết khắc nghiệt trên núi cao, sau khi hoàn thành công việc, có khi trở về rồi mà cũng không tài nào ngủ lại được. Nhưng điều thử thách nhất đối với chàng trai trẻ này không phải là khí hậu lạnh giá hay công việc vất vả, mà chính là sự cô đơn. Quanh năm suốt tháng, anh không có ai bầu bạn, không một bóng người qua lại. Vậy mà anh chưa từng để nỗi cô đơn ấy khiến mình chán nản hay buông lơi trách nhiệm. Anh luôn tự nhủ: “Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được. Huống chi công việc của cháu gắn liền với bao anh em đồng chí dưới kia, công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi cháu buồn chết mất”. Đối với anh, công việc là trách nhiệm và là người bạn đồng hành trong cuộc sống. Thậm chí, anh còn cảm nhận được sự kết nối vô hình giữa công việc của mình với bao con người khác ở miền xuôi. Hạnh phúc đối với anh không phải là sự hưởng thụ cá nhân mà là sự cống hiến. Khi tình cờ phát hiện một đám mây khô giúp không quân ta bắn hạ nhiều máy bay phản lực Mỹ trên cầu Hàm Rồng, anh đã xúc động thốt lên: “Thật hạnh phúc”. Đối với anh, hạnh phúc chính là khi thấy mình góp phần nhỏ bé vào sự nghiệp chung của đất nước, là khi biết rằng công việc mình làm có ý nghĩa đối với chiến thắng của dân tộc. Chính suy nghĩ tích cực ấy đã giúp anh vượt qua những khó khăn trong hoàn cảnh sống và công việc, hướng đến một cuộc sống đẹp và đầy ý nghĩa hơn. Anh là hình mẫu của những con người lao động lặng thầm, cống hiến mà không cần danh tiếng, chỉ mong góp sức mình vào sự phát triển của quê hương, đất nước.

Dù sống một mình trên đỉnh núi cao, anh thanh niên vẫn duy trì một lối sống kỷ luật, ngăn nắp và gọn gàng. Anh luôn làm việc đúng giờ giấc, tôn trọng nghề nghiệp của mình và thực hiện công việc một cách nghiêm túc. Mỗi ngày, bất kể thời tiết giá lạnh hay mưa tuyết khắc nghiệt, đúng giờ “ốp”, anh vẫn thức dậy để hoàn thành nhiệm vụ. Công việc của anh diễn ra đều đặn vào bốn thời điểm cố định: bốn giờ sáng, mười một giờ trưa, bảy giờ tối và một giờ sáng. Không chỉ tập trung vào công việc, anh còn biết cách làm cho cuộc sống trở nên phong phú hơn. Để xua đi cảm giác cô đơn, anh tự tay trồng hoa, nuôi gà, chăm sóc vườn rau. Những thú vui giản dị ấy giúp anh thư giãn và có tinh thần lạc quan, yêu đời. Trong giao tiếp, anh thanh niên gây ấn tượng bởi phong thái thân thiện, chân thành và chu đáo. Anh lịch sự, vui vẻ và rất quan tâm đến người khác qua từng cử chỉ, hành động nhỏ bé nhưng giàu tình cảm. Anh tặng củ tam thất cho vợ bác lái xe để bồi bổ sức khỏe, dành tặng bó hoa và giỏ trứng cho cô kỹ sư trẻ cùng ông họa sĩ già như một lời tri ân. Khi chia tay, anh lưu luyến bịn rịn, không quên hẹn gặp lại những người bạn mới quen, thể hiện sự chân thành và tấm lòng quý trọng tình cảm.

Có thể nói, anh thanh niên chính là hình ảnh tiêu biểu của những con người lao động thầm lặng ở Sa Pa, những người mang trong mình tri thức, sự tận tụy với công việc, tinh thần lạc quan và một lý tưởng sống cao đẹp. Chính sự giản dị mà đáng quý ấy đã giúp anh tỏa sáng, lan tỏa hơi ấm của tình người và để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng những ai có cơ hội gặp gỡ anh, dù chỉ trong khoảnh khắc ngắn ngủi.

Bên cạnh nhân vật anh thanh niên, mảnh đất Sa Pa thơ mộng còn có nhiều con người lao động khác, những người đã âm thầm cống hiến để làm đẹp thêm cho quê hương. Họ đều mang trong mình một lối sống cao đẹp, tận tụy với công việc và sẵn sàng hy sinh vì sự phát triển của đất nước. Đó là ông kỹ sư nông nghiệp miệt mài nghiên cứu ở vườn rau su hào hay anh kỹ sư tận tâm với công việc nghiên cứu bản đồ sét trên đỉnh núi cao hơn ba nghìn mét. Suốt mười một năm ròng rã, anh quên đi cả hạnh phúc riêng tư, kiên trì túc trực để hoàn thành công trình khoa học, góp phần tìm kiếm tài nguyên cho đất nước. Những con người ấy, dù lao động trong lặng lẽ, khuất sau làn sương mờ của Sa Pa, nhưng nghị lực và tinh thần cống hiến của họ vẫn luôn rực sáng. Họ miệt mài với công việc, khẳng định giá trị của bản thân, vươn lên mạnh mẽ, làm giàu đẹp cho quê hương.

Ngoài những con người lao động trực tiếp, truyện còn khắc họa các nhân vật phụ như bác lái xe, ông họa sĩ già và cô kỹ sư trẻ, những người đã góp phần không nhỏ vào việc làm nổi bật chủ đề tác phẩm. Bác lái xe chính là cầu nối giữa miền xuôi và miền ngược, giữa cuộc sống đô thị với vùng cao Sa Pa. Nhờ có bác mà cuộc gặp gỡ giữa anh thanh niên, ông họa sĩ và cô kỹ sư trở nên tự nhiên và đầy bất ngờ. Cuộc gặp ấy giúp những nhân vật hiểu nhau hơn và tạo nên những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về lý tưởng cống hiến. Ông họa sĩ già, với đôi mắt nhạy bén và trái tim tràn đầy cảm xúc, chính là hiện thân của nhà văn. Qua hành trình lên Sa Pa, ông nhận ra những giá trị chân thực của cuộc sống, đồng thời tìm thấy nguồn cảm hứng mới cho nghệ thuật của mình. Hình ảnh người nghệ sĩ đi tìm cái đẹp giữa cuộc đời thể hiện rõ trong nhân vật này. Còn cô kỹ sư trẻ tuổi, nhân vật đại diện cho thế hệ thanh niên mới vào đời đã có một chuyến đi đầy ý nghĩa. Cuộc gặp gỡ với anh thanh niên khiến cô thêm tin tưởng vào con đường mình đã chọn. Chính tinh thần trách nhiệm và sự nhiệt huyết của anh đã trở thành nguồn động lực, giúp cô vững tin hơn vào công việc và lý tưởng của bản thân. Như vậy, từ những con người lao động thầm lặng đến những nhân vật đóng vai trò kết nối, tất cả đều góp phần làm nên một bức tranh Sa Pa vừa thơ mộng vừa rực rỡ tinh thần cống hiến, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

Khi đọc tác phẩm, ta dễ dàng nhận thấy rằng các nhân vật trong truyện đều không được đặt tên cụ thể. Tác giả chỉ gọi họ bằng những danh xưng gắn liền với nghề nghiệp, chẳng hạn như anh thanh niên, ông họa sĩ hay cô kỹ sư. Đây không phải sự tình cờ mà chính là dụng ý nghệ thuật của Nguyễn Thành Long. Ông muốn ca ngợi những con người vô danh, những người đang ngày ngày âm thầm cống hiến cho quê hương, đất nước. Họ xuất hiện ở khắp mọi miền của Tổ quốc, thuộc nhiều ngành nghề, độ tuổi khác nhau, nhưng đều chung một tinh thần lao động bền bỉ, một lòng nhiệt huyết với công việc. Họ không tìm kiếm danh vọng hay sự ghi nhận, mà chỉ lặng lẽ làm việc với mong muốn góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Đó chính là hình ảnh tiêu biểu cho những con người Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến cũng như giai đoạn dựng xây đất nước, khi mà tinh thần cống hiến trở thành một giá trị cao quý.

Xét về mặt nghệ thuật, truyện ngắn này có một tình huống truyện hợp lý, cách dẫn dắt tự nhiên, cuốn hút. Tác phẩm được kể theo ngôi thứ ba nhưng chủ yếu qua góc nhìn của nhân vật ông họa sĩ, nhờ đó giúp người đọc có cái nhìn khách quan về các nhân vật. Cách miêu tả nhân vật từ nhiều điểm nhìn khiến mỗi con người trong truyện hiện lên một cách chân thực và sống động. Nguyễn Thành Long đã khéo léo kết hợp giữa tự sự, trữ tình và bình luận, khiến câu chuyện vừa nhẹ nhàng, sâu lắng nhưng cũng đầy ý nghĩa nhân văn. Chất trữ tình chính là yếu tố quan trọng góp phần tạo nên sức hấp dẫn và thành công của tác phẩm. Ngay từ nhan đề Lặng lẽ Sa Pa, chất thơ đã bàng bạc trong từng câu chữ. Cảnh sắc thiên nhiên nơi núi rừng Sa Pa được khắc họa qua cái nhìn của ông họa sĩ hiện lên vừa thơ mộng vừa hùng vĩ. Vẻ đẹp ấy càng trở nên sâu sắc hơn khi hòa quyện với hình ảnh con người, những người đang miệt mài làm việc trong lặng lẽ nhưng đầy say mê, nhiệt huyết. Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa ba nhân vật trên chuyến xe tuy ngắn ngủi nhưng lại để lại dư âm lắng đọng, khơi gợi trong họ nhiều suy tư về con người, về cuộc sống và về nghệ thuật. Không chỉ vậy, chất trữ tình còn được thể hiện qua giọng văn nhẹ nhàng, sâu lắng, giàu chất thơ. Ngôn từ của Nguyễn Thành Long mang màu sắc hội họa, giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Sa Pa một cách chân thực nhất. Âm điệu êm ái, dịu dàng nhưng không kém phần suy tư của tác phẩm đã nâng cảm xúc của người đọc lên một tầm cao mới, để rồi khi khép lại câu chuyện, ta vẫn còn đọng lại những suy nghĩ đẹp đẽ về cuộc sống, về sự cống hiến thầm lặng nhưng đầy ý nghĩa của những con người lao động bình dị.

Khép lại câu chuyện, âm hưởng của núi rừng Sa Pa vẫn vang vọng trong tâm trí người đọc, như những bản hòa ca réo rắt của thiên nhiên hòa cùng sắc xanh bạt ngàn của núi rừng. Và ẩn sau khung cảnh mênh mông, hùng vĩ ấy là những con người lao động giản dị, vô danh nhưng đầy ý nghĩa, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn. Họ là những người gắn bó với công việc bằng trí tuệ và lòng tận tụy, mang trong mình một lý tưởng cao đẹp, một lối sống giàu ý nghĩa. Sự cống hiến lặng thầm nhưng bền bỉ của họ chính là điều đáng quý, đáng trân trọng và ngợi ca.

Kết luận 

Phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa giúp ta hiểu hơn về những con người thầm lặng và khiến ta trân trọng hơn những cống hiến vô danh. Bằng ngòi bút tinh tế, Nguyễn Thành Long đã gieo vào lòng người đọc niềm tin yêu vào cuộc sống, vào giá trị của lao động và sự hy sinh thầm lặng nhưng cao cả cho đất nước. Trung tâm gia sư online Học là Giỏi mong muốn bạn sẽ có phương pháp học tập hiệu quả để phân tích truyện ngắn này nhé.