Gợi ý viết nâng cao phân tích Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận

Giới thiệu về tác giả Huy Cận khi phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Huy Cận (1919 – 2005) được biết đến như nhà thơ nổi tiếng của nền văn học Việt Nam hiện đại, ông đồng thời là đại diện tiêu biểu cho phong trào Thơ Mới với nhiều tập thơ ấn tượng.

Tác giả Huy Cận đã tìm thấy mục đích và lý tưởng cao cả cho tiếng nói nghệ thuật của bản thân khi đến với Cách mạng. Với vốn văn hóa phong phú, dòng cảm xúc tinh tế, chân thực, Huy Cận được xem là nhà thơ thành công nhất trong phong trào Thơ Mới.

Phong cách văn học của tác giả có những điểm khác biệt ở trước và sau năm 1945. Trước Cách mạng Tháng Tám, thơ ông giàu tính triết lí, thấm thía nỗi buồn và tràn ngập cái sầu nhân thế.

Sau Cách mạng 1945, những áng thơ của Huy Cận lại dạt dào niềm vui, là bài ca vui về cuộc đời, là bản thi ca yêu thiên nhiên, con người và cuộc sống mới.

Những tác phẩm tiêu biểu của Huy Cận có thể kể đến là Lửa thiêng (1940), Vũ trụ ca (1942), Trời mỗi ngày lại sáng (1958), Đất nở hoa (1960), Bài thơ cuộc đời (1963) và Hai bàn tay em (1967).

Vài nét tiêu biểu khi phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá được viết vào giữa năm 1958 khi cuộc kháng chiến chống Pháp kết thúc thắng lợi, miền Bắc được giải phóng và bắt tay vào công cuộc xây dựng cuộc sống mới.

Niềm vui dạt dào trước cuộc sống mới đang hình thành, thay da đổi thịt đã trở thành nguồn cảm hứng lớn cho thơ ca lúc bấy giờ. Nhiều nhà thơ quyết định đi tới những miền đất xa xôi của Tổ quốc, từ miền núi, hải đảo, nông trường để sống và viết.

Huy Cận đã có chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh. Từ chuyến đi ấy, hồn thơ ông mới thực sự nảy nở trở lại và dồi dào cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động cùng niềm vui trước cuộc sống mới.

Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá được sáng tác trong thời gian ấy, in trong tập thơ Trời mỗi ngày lại sáng (1958). Với chủ đề tiêu biểu là về biển cả, ông đã khắc họa bức tranh về thiên nhiên và con người khỏe khoắn và khoáng đạt

Phân tích Đoàn thuyền đánh cá về cảm hứng chủ đạo và tư tưởng của bài thơ

Khi phân tích Đoàn thuyền đánh cá, cần phải phân tích vào cả hai nguồn cảm hứng lớn, song hành xuyên suốt của bài thơ. Đó là cảm hứng về thiên nhiên vũ trụ, về vẻ đẹp con người lao động trong cuộc sống mới. Sự thống nhất của hai nguồn cảm hứng ấy được thể hiện qua kết cấu và hình ảnh khắp bài thơ.

Về kết cấu, thời gian bài thơ là nhịp tuần hoàn vũ trụ, từ lúc hoàng hôn đến bình minh, cũng là thời gian hoạt động của đoàn thuyền đánh cá, từ lúc ra khơi đến khi trở về.

Không gian bài thơ là khoảng không lớn lao, kì vĩ với trời, biển, trăng, sao, sóng, gió, cũng là không gian cảnh lao động của người dân làng chài nơi vùng biển.

Thông qua việc miêu tả cảnh lao động đánh cá ngư dân vùng biển Hạ Long, tác giả ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước cùng sự giàu có của biển khơi.

“Tập làm chủ, tập làm người xây dựng 

Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên! 

…

Yêu biết mấy, những con người đi tới

Hai cánh tay như hai cánh bay lên 

Ngực dám đón những phong ba dữ dội 

Chân đạp bùn không sợ các loài sên!” – Mùa thu mới (Tố Hữu)

Như những câu từ trong Mùa thu mới, thi sĩ Huy Cận cũng đồng thời tôn vinh khí thế lao động hăng say, yêu cuộc sống của người lao động mới được giải phóng và bắt đầu làm chủ bản thân, cuộc đời lẫn đất nước.

Gợi ý viết nâng cao phân tích Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận

 Để viết phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá sau khi hiểu được những nội dung cơ bản về tác giả - tác phẩm, các bạn cần đi sâu vào từng lời thơ. Hãy phân tích những từ ngữ dùng trong tác phẩm để viết Văn. Ngoài ra, có thể liên hệ với những sáng tác khác của Huy Cận để mở rộng nội dung phân tích. 

Các bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây để viết bài phân tích nghị luận tác phẩm Đoàn thuyền đánh cá vừa hay, vừa đủ ý và dễ được điểm cao nhé!

Mẫu mở bài phân tích Đoàn thuyền đánh cá 

“Chàng Huy Cận khi xưa hay sầu lắm,

……………………………………….

Nỗi nhớ thương không biết đã tan chưa?

Hay lòng chàng vẫn tủi nắng, sầu mưa

Cùng đất nước và nặng buồn sông núi?”

Huy Cận là nhà thơ đã tạo dấu ấn cho riêng mình trên dòng sông thi ca dân tộc. Ta hãy lắng mình về quá khứ để cảm, để hiểu và trân trọng một hồn thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới Việt Nam (1932- 1945). Thơ Huy Cận trước Cách mạng có giọng buồn ảo não, vì vậy ông thường tìm đến thiên nhiên để “vui chung vũ trụ nguôi sầu trần gian”. Xuất hiện lần đầu tiên trong thi đàn văn chương, ta bắt gặp một giọng thơ mang nỗi sầu nhân thế của: “Một chiếc linh hồn nhỏ/ Mang mang thiên cổ sầu” (Lửa thiêng- 1940). Cách mạng tháng Tám thành công, dường như đã đem tới một luồng gió mới cho hồn thơ Huy Cận. Những trang viết của ông được tưới tắm những hơi thở mới, những khát vọng mới, sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên để tạo nên vẻ đẹp văn chương thời kì cả đất nước đi lên CNXH. Một trong những minh chứng tiêu biểu đó chính là thi phẩm “Đoàn thuyền đánh cá” được viết vào năm 1958 đã thể hiện rõ nét niềm vui hứng khởi của con người lao động mới trong nhưng giây phút chinh phục biển cả, chinh phục thiên nhiên đất trời.

Mẫu 1 liên hệ câu thơ phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Mặt trời, rực rỡ như một quả cầu lửa khổng lồ thả những tia nắng đỏ rực dệt trên mặt biển xanh thẫm, nung cả đất, cả trời, cả đại dương mênh mông trong các gam màu đỏ mạnh mẽ và ấn tượng ấy. Thật nhanh! Hoàng hôn ùa xuống, lan rộng, xâm chiếm cả mặt biển bao la, cẩn thận cài lại những then cửa sóng dập dềnh của căn nhà đại dương vĩ đại. Và trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, nhỏ nhoi, màn đêm sập mạnh, nhanh đến nỗi ta còn ngẩn ngơ tự hỏi: Vào lúc nào thế nhỉ? Chiều tà mới đây thôi mà bóng đêm đã bao trùm vạn vật rồi. Màn đêm lanh lẹ nhanh kéo theo cả những sợi nắng loang lổ nuối tiếc nằm vắt mình trên bãi biển, thu lại, cuộn đi cả lớp lụa mỏng manh màu đỏ rực, chỉ trong giây lát, cả vũ trụ dần im ắng chìm vào giấc ngủ sâu. Với các âm “cửa”, “lứa”, rồi lại “sập”, cảnh hoàng hôn trên biển diễn ra thật nhanh, thật mạnh, đầy sự dứt khoát và đột ngột, bất ngờ. Và trong trí tưởng tượng phong phú của Huy Cận, cảnh biển được phác họa ra, sao mà hoành tráng đến thế, rạo rực khúc ca mặt trời đến thế, trong như một bức tranh lung linh sắc màu và đầy ấn tượng. Hồn thơ ấy cũng rất khác cái hoàng hôn nhuộm đầy, ướt đẫm giọt nước mắt đau thương, ai oán của kẻ xa quê:

“Buồn trông cửa bể chiều hôm,

Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa”.

(Nguyễn Du - Truyện Kiều)

Cả vũ trụ dần thiếp đi, một ngày kết thúc. Chính thời khắc đó lại là điểm bắt đầu của đoàn thuyền đánh cá:

“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,

Câu hát căng buồm cùng gió khơi.”

Đoàn thuyền ra đi, cùng với bao niềm lạc quan vững chắc, bao hi vọng tin yêu, với khí thế lao động hăng say. Chữ “lại” vừa khẳng định nhịp điệu lao động ổn định của người dân chài ngày qua ngày, vừa thể hiện sự đối lập giữa sự nghỉ ngơi của đất trời và sự lao động của con người. Tác giả đã tạo ra một hình ảnh khỏe, lạ mà vẫn đậm chất hiện thực. Người đánh cá căng buồm và cất câu hát lên, thế nhưng nhà thơ có cảm giác như chính câu hát đó đã làm căng cánh buồm. Câu hát mang theo niềm vui, sự phấn chấn của người lao động trở thành sức mạnh cùng với gió biển làm căng cánh buồm để con thuyền lướt sóng ra khơi. Nghệ thuật ẩn dụ trong hình ảnh thơ lãng mạn này đã góp phần thể hiện một hiện thực. Đó là tâm trạng nao nức, niềm vui phơi phới, tinh thần lạc quan của người dân chài khi ra khơi. Họ ra khơi trong tâm trạng đầy hứng khởi…

Mẫu 2 liên hệ câu thơ phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Cả vũ trụ dần thiếp đi, một ngày kết thúc. Chính thời khắc đó lại là điểm bắt đầu của đoàn thuyền đánh cá:

“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,

Câu hát căng buồm cùng gió khơi.”

Đoàn thuyền ra đi, cùng với bao niềm lạc quan vững chắc, bao hi vọng tin yêu, với khí thế lao động hăng say. Nếu như nhịp thở ở hai câu đầu nhanh, mạnh và gấp, dồn dập thì nhịp thơ hai câu sau được kéo giãn ra dần, nghe sao nhẹ nhàng và êm ái đến thế. Tiếng hát vút cao, cùng gió khơi căng chiếc buồm lên. Tiếng hát say mê, tiếng hát yêu đời, tiếng hát hăng hái. Những người dân lao động chân chất, hiền lành đã biến tiếng hát thành một sức mạnh diệu kỳ đưa đẩy đoàn thuyền đè lên muôn ngàn ngọn sóng bạc ra khơi, nâng bổng họ qua bao nỗi khó khăn, vất vả, gian truân. Cái khí thế lao động tưng bừng, nhộn nhịp, hòa chung với câu hát dân dã như tan ra, theo dòng huyết quản đỏ tươi tuôn trào trong cơ thể, phơi phới. Đoàn thuyền đánh cá băng băng lướt đi, phấn khởi, sung sướng trong khí thế lao động sôi sục, ôm ấp một niềm hi vọng cháy bỏng, một niềm tin vững chắc. Đó cũng là khí thế của những con người mới đứng lên xây dựng đất nước:

“Đi ta đi, khai phá rừng hoang

Hỏi núi non cao đâu sắt đâu vàng

Hỏi biển khơi xa đâu luồng cá chạy

Sông Đà, sông Lô, sông Hồng, sông Chảy

Hỏi đâu thác chảy cho điện xoay chiều?”

(Tố Hữu - Bài ca xuân 61)

Mẫu 3 liên hệ câu thơ phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Nếu đoàn thuyền ra đi trong tiếng hát, thì một lần nữa, sự trở về trong tiếng hát reo vui:

“Mặt trời đội biển nhô màu mới

Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.”

(Huy Cận)

Chiến thắng đó phải không! Ta trở về trên con thuyền nặng cá, đó là kết quả, là thành quả của cả một đêm miệt mài lao động. Mặt trời lên, ánh nắng sáng soi lên những đôi mắt cá! Long lanh! Óng ánh! Rực rỡ! Những mặt trời bé con! Hạnh phúc! Ta cảm nhận được nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt tươi tắn của những người dân. Nụ cười mãn nguyện, nụ cười trong sung sướng, trong khúc hát dặm trường đã mệt mỏi. Mỗi con người đang mở toang cánh cửa lòng để đón ánh sáng, ngày mới sáng lên và lòng người cũng rực sáng! Lao động! Lao động đem đến cho con người niềm vui cuộc sống! Lao động là vinh quang!

Đáng yêu quá đỗi! Và ta biết họ là những con người chiến thắng dẫu không chiến đấu, xông pha. Bởi:

“Từ chiến trường ta xốc tới công trường

Người chiến thắng là người xây dựng mới.”

(Tố Hữu)

Chính sự lao động tưởng chừng như bình thường ấy đã góp phần làm nên cuộc sống mới, cuộc sống đầy hoa và tình yêu. Cuộc sống tốt đẹp vì con người đoàn kết, nắm tay, nương tựa vào nhau:

“Đời vui đó tiếng ca đoàn kết

Tay nắm tay nhau xây lại đời ta.”

(Tố Hữu)

Mẫu 4 liên hệ câu thơ phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Dưới sự hình dung và tưởng tượng bay bổng, hình ảnh con thuyền đánh cá hiện lên thật đẹp, thật độc đáo, mang tầm vóc vũ trụ: người lái thì là gió trời; cánh buồm thì là vầng trăng và con thuyền đang bay giữa không trung (lướt giữa mây cao), như có thể chạm vào mây trời. Nó khác hẳn với con thuyền cô đơn, nhỏ bé, lạc lõng giữa không cùng trời đất mênh mang trong bài thơ "Tràng Giang" trước cách mạng:

Sóng gợn Tràng giang buồn điệp điệp

Con thuyền xuôi mái nước song song

Thuyền về nước lại sầu trăm ngả

Củi một cành khô lạc mấy dòng.

Còn ở đây, con thuyền không hề nhỏ bé, đơn độc mà lại rất lớn lao, như vươn tới sao trời trước biển rộng bao la. Bức tranh không gian của biển cả được mở rộng ra ba chiều: chiều cao của mây, chiều sâu của bụng biển và chiều rộng của biển khơi có tác dụng tôn thêm tầm vóc lớn lao của con thuyền và con người lao động. Từ “lướt” đặc tả cảnh đoàn thuyền ra khơi với vận tốc nhanh; thiên nhiên cũng góp sức với con người trên hành trình lao động và khám phá. Tư thế ra khơi nhẹ nhàng, thoải mái, đầy khí thế đó chỉ có ở những con người vừa thoát khỏi kiếp sống nô lệ, được làm chủ sản xuất, làm chủ đất trời, làm chủ biển cả. Chiếc thuyền đi, dường như không bằng sức người nữa mà như đang lái giữa bốn bề gió lộng. Ngọn gió mềm mại đẩy chiếc thuyền đi, trương cánh buồm lên, căng tròn, cong cong tựa như vầng trăng. Huy Cận đã hái mặt trăng trên trời cao xuống, lồng vào cánh buồm căng lên hả hê đón gió trời:

“Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước,

Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây.”

(Lí Bạch - Xa ngắm thác Núi Lư)

Mẫu 5 liên hệ câu thơ phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Một đời lao động và dâng hiến, họ chăm chỉ như chú ong miệt mài góp mật cho cuộc sống. Hình ảnh họ lúc nào cũng đẹp, cũng sáng như dụi vào lòng ta những cảm xúc bềnh bồng, yêu quý. Bởi nhờ sự lao động nghiêm túc ấy mà mỗi ngày qua, ta sống tốt đẹp hơn, sáng hơn:

“Nước Việt nghìn năm Đinh, Lý, Trần, Lê

Thành nước Việt nhân dân trong mát suối

Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngói

Những đời thường cũng có bóng hoa che.”

(Chế Lan Viên)

Cám ơn ánh sáng của Cách mạng đã soi đường dẫn lối, cám ơn những con người trong trẻo, say mê, cám ơn độc lập, tự do, hòa bình, yên ấm. Tất cả làm cuộc sống này thêm đáng yêu nhiều lắm. Hình ảnh họ hiện lên những con người mới hăng say, nhiệt thành, chăm chỉ. Trên cánh đồng văn chương đại ngàn, bát ngát, một góc nhỏ trong trái tim ta vẫn hát mãi về họ. Bài hát cuộc sống tin yêu, bài ca cuộc đời rộng mở, khúc hát hăng say lao động mới – cuộc sống mới – con người mới – dáng đứng, tư thế, tầm vóc mới.

Mẫu kết bài phân tích Đoàn thuyền đánh cá 

Kỷ niệm 70 tuổi đời, ngót chục năm tuổi làm thơ, trả lời phóng viên báo Văn nghệ về sự tâm đắc nhất trong sáng tác, nhà thơ Huy Cận nói: “Con người sống trong xã hội và sống trong vũ trụ... là thành viên của vũ trụ. Đó là hai cực của cuộc sống, hai cực của tư tưởng, hai cực của nhà thơ,...”. Vẻ đẹp của vũ trụ và vẻ đẹp của con người - nhất là những con người đã được giải phóng đang làm chủ cuộc đời, hòa đồng với vũ trụ - nguồn cảm hứng lớn trong thơ Huy Cận, đã tạo nên những vần thơ đẹp, làm giàu, làm đẹp thêm cho trí tuệ và tâm hồn mỗi chúng ta.

“Tập làm chủ tập làm người xây dựng

Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên.”

(Tố Hữu)

Kết luận

Hy vọng, bài viết Gợi ý viết nâng cao phân tích Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận trên đây của Học là Giỏi sẽ giúp các bạn nhỏ hệ thống lại kiến thức và dễ dàng hơn trong quá trình làm bài. Từ đó, các em có thêm tư liệu để viết nên bài văn xuất sắc của riêng mình. Hãy theo dõi Học là Giỏi để cập nhập thêm nhiều bài học, thông tin bổ ích và thú vị nhé!

Xem thêm:

Hé lộ văn mẫu phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá hay nhất

Dàn ý phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính siêu hay